یکی از بیماری‌های شایع تنفسی، بیماری COPD یا بیماری انسداد ریوی مزمن است.
در این بیماری راه‌های هوایی ریه، ملتهب و درنتیجه تنگ شده و تنفس را برای بیمار سخت می‌کنند. مهم‌ترین عامل ایجادکننده بیماری COPD، کشیدن سیگار است. بیماری انسدادی مزمن ریوی یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در کشورهای «در حال توسعه» و «توسعه‌یافته» به شمار می‌رود و این آمار در حال افزایش است.
برخی از معمول‌ترین علائم بیماری عبارتند از:
● تولید بیش از حد مخاط
● تنگی قفسه سینه
● سرفه‌های مزمن
● تنگی نفس
● خس‌خس سینه
● و ... .
این علائم بیشتر، صبح‌ها پس از بیدارشدن از خواب قابل مشاهده‌اند و به‌شدت بر توان انجام فعالیت‌های روزانه تاثیرگذارند. تا حدی که می‌توانند فعالیت‌های روتین مانند کارِ خانه، بالا و پایین رفتن از پله و... را با مشکل مواجه کنند.
اکثر مردم تنها زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که مشکلات تنفسی‌شان بسیار زیاد شود. این افراد سال‌ها سرفه‌ها و یا سایر مشکلات خفیف تنفسی خود را نادیده می‌گیرند. درحالی‌که اگر فردی مشکل تنفسی داشته باشد، هرچه زودتر برای تشخیص به پزشک مراجعه کند، بهتر است.
این بیماری معمولا در حداقل سن 40 سال رخ می‌دهد اما افراد زیر 40 سال نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
یکی از اهداف کلیدی برای افراد مبتلا به COPD، پیشگیری از تشدید علائم و بستری مجدد در بیمارستان است. دستیابی به این هدف، تنها با آموزش و مشاوره بیماران و همراهان آن‌ها، در مورد وضعیت بیماری و راهبردهای مدیریت علائم، امکان‌پذیر است.
همه بیماران COPD لازم است یک سری اقدامات را مدنظر قرار دهند تا سلامت خود را بهبود داده و یا از مشکلات احتمالی جلوگیری کنند. این اقدامات شامل:
1) ترک سیگار: اولین و مهم‌ترین برنامه در درمان این بیماری، ترک سیگار توسط بیمار است. ترک سیگار در هر مرحله‌ای از بیماری، صرف نظر از میزان پیشرفت آن، اقدامی ضروری و اثرگذار است.
2) آموزش نحوه استفاده درست از اینهالرها: بخش مهمی از درمان بیماری به وسیله تجهیزاتی مانند اینهالر و نبولایزر انجام می‌شود. نحوه استفاده صحیح از این تجهیزات لازم است به درستی به بیمار و همراهانش که در مراقبت او نقش دارند، آموزش داده شود. اگرچه با تمرین و به مرور، استفاده از این دستگاه‌ها راحت‌تر خواهد شد؛ اما اگر بیمار، امکان استفاده درست از تجهیزات تجویزی خود را ندارد، بهتر است با مشورت پزشک و داروساز خود، دستگاه دیگری را جایگزین کند.
3) توان‌بخشی ریوی: برنامه‌های توان‌بخشی ریوی (یا بازتوانی ریوی) راه‌هایی را به بیمار می‌آموزد که به بهبود علائم وی کمک کند. این راه‌ها شامل آموزش در مورد وضعیت بیمار، فیزیوتراپی و تمرین ورزشی، حمایت اجتماعی و آموزش تکنیک‌های تنفس است. اگرچه برنامه‌ها متفاوت‌اند، اما بسیاری از آن‌ها شامل شرکت در جلسات یک یا دو بار در هفته به مدت 8 تا 12 هفته است. در پایان یک برنامه، به بیمار «نسخه‌ای» برای ادامه تمرینات به تنهایی داده می‌شود.
4) واکسیناسیون: بیمارشدن همراه با عفونت تنفسی می‌تواند منجر به تشدید COPD شود. دریافت تمام واکسن‌های توصیه شده توسط پزشک یا داروساز، بخش مهمی از مدیریت COPD است. برخی از این واکسن‌ها عبارتند از: واکسن پنوموکوک، واکسن آنفولانزا، واکسن سیاه‌سرفه، واکسن زونا و واکسن کرونا.
از برخی دیگر این اقدامات می‌توان به اکسیژن‌تراپی، تغذیه سالم، غربال‌گری سرطان ریه و مواردی این چنین اشاره کرد.
این بیماری شامل فازهای مختلفی است که درمان هر کدام از این فازها می‌تواند متفاوت باشد. اولین فاز، اولین بستری و 24 ساعت اول است. سپس وارد فاز مدیریت مزمن بیماری می‌شویم. فاز آخر نیز، فاز تشدید (exacerbation) است.
هیچ یک از فازهای بیماری، درمان قطعی ندارند؛ اما به کمک داروها می‌توان پیشرفت بیماری را کندتر و آسیب آن به ریه را کاهش داد. بنابراین بهترین راه درمان COPD، پیشگیری از ابتلا به این بیماری با ترک سیگار است.
با وجود این، متاسفانه بیماران زیادی سالانه به داروها و درمان‌های این بیماری نیازمندند. به‌ویژه با توجه به راه‌های درمانی اصلی این بیماری که استفاده از دستگاه‌های تنفسی مانند اینهالرها و نبولایزرها است، هزینه درمان این بیماری بالاست. کمک‌های شما عزیزان به خیریه قطره، می‌تواند نجات‌دهنده یک بیمار مبتلا به COPD باشد. از این طریق لینک زیر، می‌توانید حمایت خود را از این بیماران و سایر بیماران تنفسی نشان دهید.
منابع:
copdcare.org
goldcopd.org
uptodate.com
تهیه و تنظیم: هاله نورسته
سوم آبان ماه ۱۴۰۲